پس از 20 سال تلاش برای مبارزه با دخانیات و تصویب قانون اماکن بدون دخانیات، درج پیام های بهداشتی روی بسته بندی ها و منع تبلیغات دخانیات، جنگ به جایی رسیده است که مبارزان به کار خود افتخار کنند. برای اولین بار پس از دهه?? میلادی، آمار مرگ و میر در اثر ابتلا به سرطان در ایالت متحده کاهش یافت. جامعه سرطان آمریکا با انتشار این آمار اعلام کرد این پیشرفت به دلیل کاهش استعمال دخانیات حاصل شده است.
این پیشرفت گرچه قابل تقدیر است، اما در برابر آمار جهانی رنگ می بازد. آمار نشان می دهد مصرف دخانیات در سراسر جهان رو به افزایش است و شهروندان کشورهای در حال توسعه و به خصوص زنان در خطر روی آوردن به دخانیات قرار دارند. این افزایش بیشتر در آسیای شرقی مشاهده می شود، به طوری که چین، کامبوج، مالزی و بنگلادش رده های نخست را به خود اختصاص داده اند.
بسیاری از مردم از شرکت های چندملیتی تولید دخانیات ناراضی اند، زیرا حس می کنند این شرکت ها روی کشورشان چنگ انداخته اند و با تاکتیک های خاص و تبلیغات فراوان، زنان را مورد هدف قرار داده اند. این شرکت ها هم در مقابل ادعا می کنند فقط افراد سیگاری را ترغیب می کنند تا نوع سیگار مصرفی خود را تغییر دهند، اما آمار نشان می دهد حق با مردم است و هر جا که این شرکت ها وارد شده اند، مصرف دخانیات هم افزایش یافته است.کره جنوبی یکی از بهترین نمونه هاست. این کشور در دهه 80 میلادی محدودیت واردات سیگاری های آمریکایی را لغو کرد و مصرف دخانیات که در طول سال های 1980 تا 1982 جمعاً 68 هزار تن بود، به 101 هزار تن در سال 1999 رسید.
این درحالی است که اوضاع در ایالات متحده کاملاً برعکس است. محدودیت در استعمال و تبلیغات دخانیات سبب شده است آمار مصرف کنندگان دخانیات پس از جنگ جهانی دوم به کمترین مقدار خود برسد. در سال 1965 بیش از 40 درصد افراد بالغ آمریکایی سیگار می کشیدند، ولی این مقدار امروز به کمتر از 21 درصد رسیده است.
اما چرا در کشورهای در حال توسعه چنین کاهشی مشاهده نمی شود؟ سال گذشته حدود 5 میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر بیماری های مرتبط با استعمال دخانیات جان خود را از دست دادند و اگر روند افزایش کنونی متوقف نشود، این آمار به 10 میلیون نفر در سال 2025 خواهد رسید.
البته کشورها و سازمان های جهانی بی تفاوت نمانده اند؛ 121 کشور جهان به همراه اتحادیه اروپا، کنوانسیون مهار تنباکو را که از سوی سازمان بهداشت جهانی تهیه شده است، امضا کرده اند و تعهد داده اند با استفاده از ابزارهایی چون وضع محدودیت در تبلیغات و درج هشدارهای جدی تر روی بسته بندی ها، استفاده از دخانیات و مرگ ومیر ناشی از آن را کاهش دهند. همین روزهاست که نمایندگان این کشورها در ژنو جمع شوند و در مورد راهکارهای جدید مبارزه با استعمال دخانیات تبادل نظر کنند.
بسیاری از این راهکارها شامل دستورالعمل هایی واضح و مهلت دار است، مثلاً دولت ها 3 سال فرصت دارند تا پیام های بهداشتی و هشدارهای جدی خطر استعمال دخانیات را تبلیغ کنند. آنها همچنین 5 سال مهلت دارند تا قوانین منع استعمال دخانیات و منع حمایت مالی شرکت هایی را که به هر شکل در صنعت دخانیات نقش دارند، در کشورهای خود به اجرا بگذارند. برخی راهکارهای دیگر مانند مبارزه با قاچاق و تجارت های غیرقانونی دخانیات هنوز مورد توافق نهایی اعضا قرار نگرفته، اما همین مقدار هم بی تاثیر نبوده است. ایرلند، ایتالیا، نروژ و اسپانیا قوانینی را در مورد ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی مسقف وضع کرده اند. قوانین مشابهی در مجلس انگلستان در حال بررسی است. در هندوستان، دولت قوانین منع تبلیغات دخانیات را به شکل آزمایشی انجام داده است و برزیل، کانادا، تایلند و سنگاپور هشدارهای تصویری را روی بسته بندی های دخانیات به چاپ رسانده اند.
در سوی دیگر، شرکت های دخانیاتی و مصرف کنندگان این مواد هم در حال مبارزه با این قوانین سخت گیرانه هستند. آنها می گویند دولت ها تنها موظفند به مردم در مورد ضرر و زیان دخانیات اطلاع رسانی کنند و حق وضع محدودیت در عرضه دخانیات را ندارند؛ بدین سان مردم با آگاهی از مضرات و فواید دخانیات در مورد استعمال آن تصمیم می گیرند و هیچ ایرادی باقی نمی ماند. شاید این بحث درست باشد، اما در کشورهای پیشرفته غربی هم مردم به تمام اطلاعات استفاده از دخانیات دسترسی ندارند. در کشورهای در حال توسعه که اوضاع بدتر است و تبلیغات به قدری قوی است که مردم حتی به آمار مرگ و میر ناشی از استعمال دخانیات توجهی نشان نمی دهند. بدتر این است که وقتی مردم به بیماری های ناشی از استعمال دخانیات دچار می شوند، از مراقبت های بهداشتی و درمان مناسب برخوردار نیستند.
در چنین شرایطی باید چه کار کرد؟ بهترین کار این است که کشورهای ثروتمند برای این مبارزه با دخانیات کمک مالی ارائه کنند. با این کمک ها می توان مراکز درمانی مناسبی را در کشورهای فقیرتر تاسیس و بیماران را درمان کرد یا آنها را در مبارزه با استعمال دخانیات یاری کرد. این همان مسیری است که کشورهای توسعه یافته سال ها پیش پیموده اند.
با این همه تا وقتی ارتباط دخانیات و ابتلا به سرطان به وضوح اثبات نشود، جنگ میان موافقان و مخالفان استعمال دخانیات ادامه خواهد داشت!!!!!!               این مطلبی بود برای علاقه مندان به مسائل پزشکی!